مخفف عبارت Health Safety Environment معنای بهداشت ، ایمنی و محیط زیست است. HSE اصولی را تعریف می کند که اجرا و رعایت آن ها، فعالیت سازمان ها با توجه به رعایت دستورالعمل های بهداشت و ایمنی و زیست محیط انجام می پذیرد. گواهینامه HSE ، نظامی برای مدیریت ساختار سازمانی، سیاست، قوانین و مقررات و نهایتا رویه هایی برای تغییر عملکرد سلامت، ایمنی و کاهش یا رفع خطرات برای دستیابی به سیاست های هدف سازمان است.
به عبارتی دیگر گواهینامه HSE سندی است که نشان میدهد سازمان یا شرکت دارنده آن، از یک نظام مدیریتی منسجم برخوردار بوده و با هدف پیشگیری از بروز صدمات و حوادث بهداشتی و ایمنی، مطابق با تمامی الزامات تعریف شده و استانداردهای جهانی عمل می نماید.
سیستم مدیریت HSE رویکرد جامع و هماهنگ است که مدیریت و کار را با هم ترکیب می کند تا بر اساس پایه ایمنی موجود در صنایع به منظور کنترل ریسک بهتر، تشخیص زود هنگام و اصلاح مشکلات ایمنی ، به اشتراک گذاری و تجزیه و تحلیل و ارزیابی داده های ایمنی با دقت بیشتر در مورد استفاده از منابع در معرض خطر است.
در واقع می توان گفت گواهینامه HSE به منظور ایجاد استانداردهایی مانند: سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای و نیز سیستم مدیریت زیست محیطی صادر می شود. به طور عمده هر مجموعه یا سازمانی که از این نوع گواهینامه جهانی برخوردار باید لازم است تمامی الزامات و مقررات مربوط به ایمنی و بهداشت شغلی کارکنان خود و نیز مقررات مربوط به محیط زیست را به طور کامل رعایت و اجرا نماید.
هدف از اجرای سیستم مدیریت HSE
به طور کلی گواهینامه HSE به عنوان قسمتی از نظام مدیریتی کل در سازمان و شرکت ها معرفی می شود که با اهدافی نظیر: توسعه، اعمال، دستیابی، بررسی و حفظ خط مشی ایمنی های سازمانی و نیز بهداشت و محیط زیست آن فعالیت می کند. در واقع هدف از صدور و اجرای این گواهینامه این است که سازمان یا مجموعه مذکور، با ارائه یک شیوه هدف مند بر پایه استانداردهای لازم، اطمینان کافی را در کارکنان خود به وجود آورد که هیچ گونه مخاطرات بالقوه و بالفعل از نظر ایمنی، بهداشت و محیط زیست آن ها را تهدید نخواهد کرد.
چرا اخذ گواهینامه HSE در سازمان ها حائز اهمیت می باشد:
- نقش و مسئولیت های تمامی اجزای سازمانها را مشخص می نماید.
- با رعایت اصول استاندارد HSE یک رهبری با ایمنی بالا و اجرای قوی در سازمان ایجاد می شود.
- مسئولیت پذیری و ارتباطات ایمن و بهداشتی در سازمان رونق می گیرد.✔ سیاست های انتخابی و رویه های انتخابی در سازمان شکل می گیرد.
- در نهایت با اخذ ایزو HSE در سازمان ، مشارکت فعال بین کارکنان و پرسنل رنگ دیگری به خود می گیرد.
- استاندارد HSE در هر سازمانی بایستی با تمامی کارکنان، مشتریان، پیمانکاران و اشخاص ثالث مرتبط با فعالیت آن سازمان منطبق گردیده و شواهد مثبتی از انطباق با سیستم آن ها ارائه و مشاهده شود.
انواع گواهینامه HSE
اصولا سیستم مدیریت HSE انواع مختلفی ندارد و اصول و استاندارد هایی که برای پیاده سازی سیستم مدیریت HSE وجود دارد همواره یکسان است . اما گواهینامه HSE توسط سازمانهای مختلفی صادر میشود . برخی از ارگان های داخلی برای تایید شرکت حقوقی یا فرد حقیقی دوره های مروبط به HSE را آموزش می دهند و گواهینامه برای فرد یا شرکت صادر می کنند. بنابراین تفاوت انواع گواهینامه های HSE دراعتبار سازمان صادر کننده یا تایید کننده آن است .
گواهینامه HSE بین المللی
گواهینامه HSE بین المللی درواقع استانداردی در حوزه مدیریت ایمنی و محیط زیست است که توسط CB یا همان مراجع صدور گواهینامه ایزو صادر می گردد. این گواهینامه به صورت یک استاندارد اجباری در حوزه ایمنی درآمده است و سازمان هایی که در حوزه پیمانکاری و تولیدی فعالیت دارند برای اخذ آن الزام دارند.
گواهینامه HSE اداره کار
نوع دیگری از گواهینامه HSE وجود دارد که صدور آن را اداره کار انجام می دهد. این مدرک اصطلاحاً تحت عنوان HSE شناخته می شود؛ ولی در واقع صلاحیت ایمنی پیمانکاران است. در روال دریافت این گواهینامه سازمان موردنظر حتماً باید رتبه یا مجوز و سایر مدارک الزامی خود را ارائه کند و در دوره های آموزشی ایمنی که توسط خود اداره کار برگزار می گردد شرکت کند.
تفاوت گواهینامه بین المللی و گواهینامه صادره از وزارت کار
تفاوت این دو نوع گواهی نامه در این است که گواهینامه HSE صادره از وزارت کار ،فقط مسائل ایمنی در پروژه را بررسی می کند و مسائل زیست محیطی را پوشش نمی دهد. درصورتی که در HSE بین المللی، هم مسائل ایمنی و هم زیست محیطی را بررسی می کنیم.
گواهینامه HSE برای اشخاص حقیقی
اشخاص حقیقی نیز می توانند اقدام به اخذ گواهینامه HSE بین المللی نمایند. معمولاً حضور در دوره های مربوط به گواهینامه HSE که توسط آموزشگاه های تأیید شده برگزار می گردد ضرورت ندارد؛ اما در صورت اخذ دوره های مجازی نیز باید در آزمون شرکت کنید. توجه کنید که نهادهایی صدور گواهینامه HSE بین المللی باید توسط انجمن اعتبار دهنده IAF یا ASCB تأیید شده باشند.
چه سازمان هایی نیازمند اخذ گواهینامه HSE هستند؟
مهم ترین شرکت ها و سازمان هایی که نیازمند اخذ گواهینامه HSE هستند می توان به شرکت های پیمان کاری و یا ساختمانی ، سازمان های مرتبط با ارائه خدماتی نظیر باربری ، حمل و نقل دریایی ، کترینگ ها ، شرکت هایی که در حوزه ایجاد فضای سبز فعالیت دارند ، صنایع گاز و پتروشیمی و… اشاره کرد.
اخذ گواهینامه HSE اداره کار برای شرکت در مناقصات
همانطور که اشاره شد، شرکت های پیمانکاری که در حوزه های مختلف فعالیت دارند جهت حضور در مناقصات نیازمند اخذ گواهینامه HSE و ارائه آن به مناقصه گزارهستند.
گواهینامه HSE اداره کار در صورتی به شرکت های پیمانکار تعلق می گیرد که دارای گواهینامه تایید صلاحیت پیمانکار باشند .
پیش تر درمقاله ای با عنوان رتبه بندی پیمانکاران درخصوص مدارک مورد نیاز و شرایط کلی متقاضیان اخذ رتبه پیمانکاری ، به تفصیل پرداخته شده که مطالعه آن خالی از لطف نیست.
شرکت ها برای احراز صلاحیت خود جهت دریافت گواهینامه HSE اداره کار باید مدارک مربوطه را در سامانه اداره کار بارگذاری نمایند. اداره کار پس از بررسی مدارک در صورتی که نواقص اعلام نشود پرونده را جهت بازرسی اعلام می کند و بعد ممیزی در صورت عدم اشکال از پیمانکار گواهینامه HSE از اداره کار صادر می شود. اعتبار گواهینامه HSE صادره از اداره کار دو سال است و شرکت های پیمانکاری حقوقی و هم افراد حقیقی بعد از دوسال میبایست اقدام به تمدید گواهینامه از طریق اداره کار نمایند. برای تمدید گواهینامه HSE اداره کار داشتن گواهینامه اول الزامی است .