در دنیای امروزکالا ها و محصولات در طرح ها ، شکل ها ، رنگها وبسته بندی های متنوع عرضه میشوند ، تنوع مدلهای مختلف یک محصول انتخواب های متنوعی را برای خرید هر کدام از این کالا ها در اختیارمصرف کننده قرار میدهد .
زمانی را به یاد آورید که تصمیم به خرید یک گوشی تلفن همراه داشتید . شما میبایست از میان ده ها مدل مختلف که توسط برند های تولید کننده گوشی تلفن همراه عرضه شده اند یکی را انتخواب کنید .
این مدلها همگی تلفن همراه هستند و در حقیقت، ماهیت و کاربرد اصلی آنها یکی است اما هرکدام طراحی و امکانات مخصوص به خود را دارند . و در واقع هر کدام از آنها به واسطه همین طراحی های متفاوت هویت منحصر به فردی پیدا خواهند کرد .
تولید کنندگان همواره درتلاشند تا با نوآوری درطراحی ، مدل جدید و متفاوتی از یک محصول را روانه بازار نمایند و با صرف هزینه های گزاف تبلیغات و برند سازی سعی در جلب نظر مخاطبان و مصرف کنندگان و متقائد کردن آنها به انتخواب و خرید محصول خود دارند .
از طرفی حفاظت از این طرح های خلاقانه و جلوگیری از سوء استفاده افراد سود جو از محصولات تولیدی ، برای تولید کنندگان یک دغدغه دائمی است.
زمانی که یک محصول نزد مصرف کنندگان از اقبال مناسب برخوردار شود ، معمولا رقبا سعی میکنند عینا همان محصول را تولید و به بازار عرضه کنند .بدین ترتیب آنها ازتمام زحمات و هزینه های تولید کننده اصلی محصول به نفع خود استفاده میکنند در حالی که بازار وی را تحت تاثیرات منفی قرار میدهند.
راه حل قانونی برای جلوگیری ازسوءاستفاده اشخاص ثالث از طرحهای صنعتی و برخورداری از حمایت قانون از آن ، ثبت طرح صنعتی در چهارچوب قوانین حقوق مالکیت فکری است.
تعریف طرح صنعتی
از نظر قانون ،هرگونه ترکیب خطوط و رنگ ها یا شکل سه بُعدی با خطوط و رنگ ها با و بدون آن، به گونه ای که ترکیب یا شکل فراورده ی صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است.
طرح صنعتی جنبه ظاهری یا زیباشناسی هر کالا است. طرح های صنعتی ممکن است دوبُعدی یا سه بُعدی باشند. اَشکال، رنگ ها، خطوط یا الگوها از ویژگی های مهمی هستند که طرح صنعتی را تشکیل می دهند. طرح های صنعتی ممکن است علاوه بر جنبه های زیباشناسی کارکرد خاصی هم داشته باشند؛
طرح صنعتی معمولاً به شکل و ظاهر کلی یک محصول اشاره دارد و ویژگی های فنی یا عملکردی آن بدون در نظر گرفتن ماهیت زیبایی آن مصداق طرح صنعتی نمیباشد .
قوانین مالکیت فکری
قوانین بشراز دیر باز بر حق مالکیت هر فرد بر دارایی های ارزشمند خود تاکید داشته است .این قوانین در مورد دارایی های فیزیکی ، مانند زمین، خانه و… که قابل مشاهده و اندازه گیریست روشن است . اما آیا تمامی دارایی یک فرد مشهود و قابل لمس است ؟
از دارایی هایی مانند آثارادبی یک نویسنده، ایده ذهنی جدید و نوآورانه یک صنعتگرو یا اختراعات یک مخترع چگونه میتوان محافظت نمود؟
مالکیت فکری، به ابداعات و دستاوردهای ذهنی اشاره دارد که با استفاده از قدرت فکر و ذهن انسان پدید آمده و ارزش اقتصادی دارد .و قوانین مالکیت فکری به صاحبان این دستاوردها حق استفاده و بهره برداری از آن را میدهد.
مالکیت فکری، بنا به تقسیم بندی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)، به دو دسته اصلی تقسیم می شود:
- مالکیت صنعتی، شامل پتنت ها، نشان ها و علائم تجاری، طراحی های صنعتی و نشانه های جغرافیایی؛
- کپی رایت، شامل آثار ادبی (مانند رمان، شعر و نمایشنامه)، فیلم، موسیقی، آثار هنری (مانند نقشه ها، نقاشی ها)
بر اساس این قوانین مالک طرح صنعتی پس از ثبت طرح خود تحت حمایت قانون قرار دارد و می تواند هرگونه تقلید و یا کپی برداری غیر مجاز از طرح خود را پیگیری نماید و حق بهره برداری انحصاری از این طرح در اختیار وی قرار می گیرد .
این حقوق شامل تمام مراحل تولید، ساخت، عرضه، صادرات، واردات و یا فروش هرگونه محصولی که طرح صنعتی ثبت شده در آن بکار رفته باشد ، می باشد.
مزایای ثبت یک طرح صنعتی
- با ثبت یک طرح صنعتی قانون به مالکین آن حق انحصاری استفاده و بهره مندی از کلیه حقوق و مزایای آن را میدهد.-
- مالکین طرحهای صنعتی می توانند پس از ثبت طرح از نسخه برداری غیر مجاز و تقلید توسط اشخاص ثالث جلوگیری کنند.
- یک طرح صنعتی ثبت شده جزء دارایی های تجاری مالک آن قلمداد شده و میتواند برای اشخاص و شرکتها ارزش اعتباری به همراه داشته باشد .۳-
- مالک طرح صنعتی ثبت شده می تواند اجازه بهره برداری از طرح خود را به اشخاص دیگر واگذارنماید.
چه طرح هایی را میتوان در قالب طرح صنعتی به ثبت رساند ؟
- طرح صنعتی باید جدید باشد به این معنی که طرح مذکور نباید قبلا در هیج کجای جهان برای عموم افشا شده باشد.
- اصالت طرح صنعتی میبایست برای قانون محرزباشد یعنی مشخصا از خلاقیت طراح آن ناشی شده باشد.
- طرح صنعتی نباید با موازین شرعی و نظم عمومی و اخلاق حسنه مخالف باشد.
- یک طرح صنعتی میبایست " کاربرد صنعتی " داشته باشد ،یعنی باید قابلیت باز تولید به روش صنعتی را داشته باشد.
- یک طرح صنعتی می بایست امکان پیاده سازی طرح صنعتی بر روی یک کالای دو بعدی یا سه بعدی را داشته باشد.
اشخاص ذی نفع درصورت اثبات نقض و عدم رعایت یکی از شرایط بالا میتواند از دادگاه ابطال ثبت طرح صنعتی را درخواست نماید.
همچنین بر طبق قوانین مالکیت صنعتی طرحهای زیر قابل حمایت نیستند :
- طرح هایی که جدید یا اصیل نباشند .
- طرح هایی که تنها در نتیجه عملکرد فنی محصول ایجاد می شوند .
- طرح های حاوی نمادها یا نشان های رسمی .
- طرح های مخالف نظم عمومی یا اخلاق حسنه .
حقوق ناشی از ثبت طرحهای صنعتی
1. بهره برداری از هر طرح صنعتی ، توسط اشخاص، مشروط به موافقت مالک آن است.
2. بهره برداری از یک طرح صنعتی ثبت شده عبارت است از ساخت، فروش و وارد کردن اقلام حاوی آن طرح صنعتی،
3. مالک طرح صنعتی ثبت شده، می تواند علیه شخصی که بدون موافقت او اقدام به بهره برداری از طرح وی نماید و یا مرتکب عملی شود که عادتاَ موجبات تجاوز آینده را فراهم آورد،در دادگاه اقامه دعوی نماید.
4. مدت اعتبار طرح صنعتی پنج سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن خواهد بود. این مدت را می توان برای دو دوره پنج ساله متوالی دیگر پس از پرداخت هزینه مربوط تمدید نمود.پس از انقضاء هر دوره که از پایان دوره شروع می شود، یک مهلت شش ماهه برای پرداخت هزینه تمدید و همچنین جریمه تاخیر در نظر گرفته خواهد شد.
شما میتوانید برای مشاوره درخصوص ثبت طرح صنعتی خود با مشاورین ما از طریق تماس تلفنی و واتس اپ در ارتباط باشید .
