رتبه بندی ، بررسی صلاحیت پیمانکاران در چهار چوب مجموعه ای ازمعیارها واستانداردها جهت تعیین سطح کمیت و کیفیت محصولات یا خدمات آنها است .
پیمانکاران
پیمانکار مجموعه ایست حقیقی و یا حقوقی که میتواند در قالب عقد قرار داد با افراد حقیقی و یا حقوقی مسئولیت اجرای اموری از قبیل: (تهیه، حمل، نصب، ساخت، اجرا و….) را به عهده گیرند.
پیمانکارانی که قصد دارند در پروژه هایی همکاری کنند که بودجه ی آن یا حداقل بخشی از منابع مالی آن توسط دولت تامین می شود باید دارای رتبه باشند ، همینطور طرح هایی که برای اجرا یا تامین مالی ، در خارج یا داخل کشور نیازمند تسهیلات دولتی هستند ، ملزم به اخذ و ارائه رتبه میباشند .
بر این اساس میزان توانایی پیمانکار با توجه به مصوبات درج شده در ضوابط، قوانین و آئین نامه های معاونت راهبردی نهاد ریاست جمهور تدوین شده ، رتبه آنها را مشخص می کند.
از نظر سازمان فنی و عمران استاندارد پیمانکاران با توجه به نوع فعالیتشان به دو دسته تقسیم می شوند:
- شرکتهای پیمانکار
- شرکتهای مشاور
- شرکتهای پیمانکار
شرکت های پیمانکاری غالباً در زمینه های اجرایی و اجرای پروژه های عمرانی و قراردادهای اجرایی در زمینه ی ساخت و نظارت بر پیمانکار فعالیت دارند.
زمینه فعالیت شرکتهای پیمانی رشته های زیررا شامل میشود:
- ساختمان و ابنیه
- راه و ترابری
- صنعت و معدن
- تاسیسات و تجهیزات
- کشاورزی
- آب
- کاوش های زمینی
- ارتباطات
- نفت و گاز
- نیرو
- مرمت آثار باستانی
رتبه پیمانکاری
رتبه شرکتهای پیمانکار در 5 پایه تعریف شده که بالا ترین پایه 1 و پایین ترین پایه 5 است .
اساس ارزیابی مرجع صدور رتبه برای تعیین رتبه شرکتهای پیمانکار، بررسی معیارهای زیر و جمع بندی مجموع امتیازات بدست آمده از هر کدام است :
1 – ارزشیابی
این معیار فرایندی است مستمر که بر اساس رویه ها ، ضوابط و دستور العمل های ارزش یابی ، سطح کیفیت کارهای در دست اجرا و یا اجرا شده و توان مدیریتی و تخصصی پیمانکاران را در یک دوره زمانی 4 ساله، مشخص مینماید.
2 – تجربه و تخصص در حوضه کاری
مهمترین و تاثیرگذار ترین معیار برای رتبه بندی شرکت های پیمانکار، میزان تجارب شرکت در پروژه های عمرانی و اجرایی، تعداد نیروی فنی و مهندسی شرکت و هیأت مدیره و سوابق آنها می باشد و برای بررسی آن سه پارامتر زیر مورد ارزیابی قرار میگیرد .
- تجربه و تخصص مدیران و کارکنان شامل : تعداد کارکنان ،میزان تحصیلات مدیران و کارکنان ، تجربه عملی و اجرایی آنها و سوابق سنواتی آنها
- پروژه های انجام شده توسط شرکت شامل بررسی :تعداد پروژه های انجام شده و در دست انجام و هزینه تمام شده انجام آنها
- تداوم فعالیت پیمانکار شامل : تعداد سالهایی که پیمانکار به صورت مداوم فعال بوده است.
3 – توان مالی
توان مالی شرکت پیمانکار با بررسی گردش مالی شرکت ، توان مالی جاری ( تفاضل دارایی های جاری و بدهی های جاری ) و ، توان مالی بلند مدت ( تفاضل دارایی های بلند مدت و بدهی های بلند مدت ) مشخص میگردد .
- شرکتهای مشاور
فعالیت شرکت های مشاور در زمینه ی طراحی و نظارت بر ساخت است و واسطه ی پیمانکار و کارفرما هستند.
زمینه فعالیت شرکتهای مشاور شامل 10رشته زیر است:
- گروه شهرسازی و معماری
- گروه راه و ترابری
- گروه مهندسی آب
- گروه مطالعات کشاورزان
- گروه انرژی
- گروه پست و مخابرات
- گروه صنعت
- گروه معدن
- گروه نفت و گاز
- گروه تخصص های مشترک
رتبه مشاور
رتبه شرکتهای مشاور در 3 پایه تعریف شده که بالا ترین پایه 1 و پایین ترین پایه 3 است .
در تعیین رتبه مشاوران ارزیابی پارامترهای زیر موثر است:
- سوابق کاری ۱۵ سال اخیر شرکت در امور اجرایی، نظارتی، فنی، پشتیبانی و غیره.
- میزان مهارت فنی و اجرایی شرکت.
- تعداد نیروی مهندس و افراد امتیاز آور.
- داشتن ساختار مدیریتی مناسب.
- داشتن امکانات پشتیبانی.
- میزان مبالغ قراردادهای گذشته شرکت.
ملاک ارزیابی برای رتبه بندی شرکت های مشاور علاوه بر نیروی فنی و مهندسی عضو هیات مدیره، امکانات فنی و نرم افزاری ، ابزارها و ادوات فنی نیز ملاک می باشد.
رتبه مشاور برای متقاضیان در شاخه های زیر صادر میگردد :
- فعالیت در حوزه مطالعه و تحقیق و امکان سنجی طرح ها و بررسی توجیه اقتصادی و فنی
- امور نظارت بر طرح و اجرای پروژه ها
- آموزش منابع انسانی
- ارزیابی طرح و نظارت بر پروژه ها و QC
شرایط لازم جهت اخذ رتبه مشاور و پیمانکار
- ساختار حقوقی شرکت میبایست منطبق بر ساختار شرکتی بوده و در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری تحت عنوان شرکت به ثبت رسیده باشند.
- اخذ کد اقتصادی و تشکیل پرونده مالیاتی برای شرکت الزامیست .
- مدیران شرکت نباید کارمند دولت باشند.
- مدیران و امتیاز آوران شرکت نباید هیچ گونه سوء پیشینه ای داشته باشند .
- مدیرعامل باید حداقل 3 سال سابقه بیمه از شرکت رتبه دارمطابق رتبه مورد تقاضا در 6 سال اخیر داشته باشد .
- حداقل دو سوم اعضاء هیئت مدیره دارای مدرک تحصیلی لیسانس دررشته های فنی و مدیریتی باشند.
- اسامی مدیرعامل و نفرات امتیاز آور باید آخرین لیست بیمه شرکت متقاضی موجود باشد .
- پیش ثبت نام در سایت ساجات و اخذ نام کاربری و گذر واژه جهت تشکیل پرونده رتبه بندی الزامیست .
نکته: در صورت وجود دو مهندس با سابقه بیمه در اعضای هیئت مدیره شرکت می تواند در دو شاخه متفاوت تقاضای اخذ رتبه را داشته باشد.
تمدید و ارتقاء رتبه
شرکتهای متقاضی تمدید رتبه می بایست از زمان اخذ رتبه تا موعد درخواست برای تمدید یا ارتقاء آن فعال بوده و شرایط کسب رتبه را حفظ کرده باشد و هیچگونه تغییراتی که منجر به خدشه در ماهیت حقوقی ، نوع فعالیت و توان فنی و مالی شرکت شده باشد ، نداشته باشد.
همچنین تغییرات در ساختار هیئت مدیره این شرکتها میبایست به نحوی باشد که ساختار امتیاز آوری شرکت را نقض نکند .
رتبه هایی که توسط شرکت ها اخذ می شوند ثابت نیستند و میتوان نسبت به افزایش و ارتقای آن اقدام کرد. اگر شرکتی رتبه ۵ را داشته باشد برای آن که بتواند این رتبه را به ۱ ارتقاء دهد باید سوابق و امتیازات شرکت خود را در پانزده سال آخر را برای ارزیابی ارائه دهد در صورتی که به میزان کافی صلاحیت و قابلیت و امتیاز کسب کرده باشد میتواند موفق به کسب رتبه ی یک شود.
