شرکت تضامنی شرکتی است که بین دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی با هدف انجام امور تجارتی تشکیل می شود و هر شریک در قبال کلیه دیون شرکت با دیگر شرکا متضامنا مسئول است.
شرکای شرکت تضامنی
برای تشکیل شرکت تضامنی وجود حداقل دو شریک اعم از حقیقی یا حقوقی الزامی است. قانون گذار برای حداکثر تعداد شرکا در این شرکت محدودیتی تعیین نکرده است.
مسئولیت شرکا در شرکت تضامنی
هر شریک تضامنی در مقابل کلیه دیون شرکت تضامنی مسئولیت دارد و نمی تواند به دلیل عدم پرداخت از سوی دیگر شرکا از تادیه طلب امتناع کند. هر ترتیبی غیر از این که بین شرکا مقرر شده باشد در برابر اشخاص ثالث غیر قابل استناد است.
لازم به ذکر است رجوع طلبکاران شرکت به هر یک از شرکای تضامنی منوط به انحلال شرکت است. به عبارت دیگر تا پیش از انحلال شرکت، طلبکاران تنها می توانند به خود شرکت مراجعه کنند و شرکا مسئولیتی از این بابت نخواهند داشت. مسئولیت تضامنی شرکا در برابر طلبکاران مربوط به زمانی است که شرکت منحل شده و دارایی آن برای تسویه حساب ها و تادیه دیونش کافی نباشد. در این صورت هر شریک مسئول پرداخت کلیه مطالبات طلبکاران است.
مسئولیت شرکای شرکت تضامنی در برابر طلبکاران تضامنی و بین خود شرکا نسبی است. بنابراین هر شریک پس از پرداخت کلیه دیون می تواند به نسبت سهم الشرکه دیگر شرکا به آنان مراجعه کند.
اگر شخصی پس از تشکیل شرکت تضامنی به عنوان شریک ضامن به شرکت وارد شود، نسبت به دیون سابق شرکت نیز با سایر شرکا متضامنا مسئول خواهد بود. شریکی که با انتقال سهم الشرکه خود از مجمع شرکا خارج شود، پس از خروج از شرکت دیگر مسئولیتی در قبال بدهی های شرکت نخواهد داشت؛ حتی اگر منشاء این دیون مربوط به زمان حضور او در شرکت باشد.
ضمنا عضویت در یک شرکت تضامنی سبب ایجاد محدودیت هایی برای شرکا خواهد شد؛ از جمله این که شریک ضامن نمی تواند بدون رضایت سایر شرکا، به حساب شخصی خود یا به حساب شخص ثالث، به تجارتی از نوع تجارت شرکت اقدام نماید و یا به عنوان شریک ضامن یا شریک با مسئولیت محدود در شرکت دیگری که نظیر آن تجارت را دارد داخل شود. در صورت رضایت تمام شرکای شرکت تضامنی، این محدودیت ها مرتفع می شود.
مدیران شرکت تضامنی
اداره شرکت تضامنی با مدیر یا مدیرانی است که توسط شرکا انتخاب می شود. مدیر شرکت تضامنی ممکن است از شرکا یا خارج از شرکا باشد. مدت مدیریت می تواند محدود یا نامحدود باشد و شرکا می توانند هر زمان که بخواهند مدیر شرکت را عزل کنند.
نحوه تصمیم گیری در شرکت تضامنی
نحوه تصمیم گیری در شرکت تضامنی اصولا تابع اساسنامه است؛ یعنی هر اکثریتی که شرکا در اساسنامه معین کنند، ملاک اخذ تصمیمات در شرکت خواهد بود و در فرض سکوت اساسنامه نیز رای اکثریت مناط اعتبار است. البته اتخاذ تصمیم راجع به موارد ذیل منوط به اتفاق آراء شرکای شرکت تضامنی می باشد:
- انتقال سهم الشرکه هر شریک به دیگری؛
- انجام تجارتی از نوع تجارت شرکت توسط یکی از شرکا یا ورود یکی از شرکا به عنوان شریک ضامن یا شریک با مسئولیت محدود در شرکتی دیگر؛
- تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی؛
- انحلال شرکت تضامنی؛
- بقای شرکت در صورت فوت یا حجر یکی از شرکا.
نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت تضامنی
در شرکت تضامنی هیچ یک از شرکا نمی تواند سهم خود را به دیگری منتقل کند؛ مگر به رضایت تمام شرکا. در نتیجه برای انتقال سهم الشرکه شرکت تضامنی، رضایت تمام شرکا الزامی است؛ چه منتقل الیه از شرکای شرکت باشد چه خارج از شرکا.
نحوه تقسیم سود در شرکت تضامنی
تقسیم سود در شرکت تضامنی تابع مفاد شرکتنامه است و در فرض ساکت بودن شرکتنامه نسبت به این موضوع، تقسیم سود و زیان به نسبت سهم الشرکه خواهد بود.
شرکتنامه نمی تواند کل سود و زیان ناشی از فعالیت های شرکت را به یکی از شرکا اختصاص دهد؛ چرا که این امر خلاف مقتضای ذات شرکت است. درج چنین موضوعی در شرکتنامه سبب بطلان شرکت محسوب می شود؛ چرا که به نظر می رسد اشخاص قصد واقعی جهت ایجاد شرکت نداشتند.
نظارت در شرکت تضامنی
هیچ الزام قانونی جهت تعیین هیات نظار در شرکت تضامنی وجود ندارد اما شرکا می توانند در صورت صلاحدید چنین هیاتی را تشکیل دهند.
انحلال شرکت تضامنی
موارد زیر موجب انحلال شرکت تضامنی می شود:
- وقتی که شرکت مقصودی را که برای آن تشکیل شده بود انجام داده یا انجام آن غیر ممکن شده باشد؛
- وقتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل و مدت منقضی شده باشد؛
- در صورتی که شرکت ورشکست شود؛
- در صورت تراضی تمام شرکاء؛
- در صورتی که یکی از شرکاء به دلائلی انحلال شرکت را از محکمه تقاضا نماید و محکمه آن دلایل را موجه دانسته و حکم به انحلال بدهد؛
- در صورت فسخ از سوی یکی از شرکا مشروط بر این که حق فسخ در اسناسنامه از شرکا سلب نشده باشد، اعمال این حق از سوی شریک ناشی از قصد اضرار نباشد و قصد فسخ شش ماه پیش از فسخ کتبا به شرکا اعلام شود؛
- در صورت ورشکستگی یکی از شرکاء به شرطی که مدیر تصفیه شریک ورشکسته کتبا تقاضای انحلال شرکت را نموده و از این تقاضا شش ماه گذشته باشد و مدیر تصفیه از این تصمیم منصرف نشده باشد؛
- در صورت فوت یا محجوریت یکی از شرکاء در صورتی که سایر شرکا و قائم مقام متوفی نسبت به بقا شرکت تراضی ننمایند.
شرکت پس از انجام عملیات تصفیه منحل می شود وباید انحلال خود را به اداره ثبت شرکت ها ابلاغ و از طریق درج اگهی درروزنامه رسمی کشور به اطلاع عموم برساند. بعد از انحلال شرکت میبایست دیون و بدهی های آن پرداخت گردد و پس از تسویه کامل بدهی ها ، دارایی های شرکت میان ذینفعان شرکت تقسیم شود .
