تغییرات سرمایه بنگاه های فعال در بازار سهام همواره یکی از مهم ترین مسائل مورد توجه سرمایه گذاران و سهامداران میباشد ، علی الخصوص در مورد شرکتهای سهامی ، چراکه تصمیمات مربوط به تامین مالی این بنگاه ها ، ثروت و دارایی سرمایه گذاران و سهامداران را تحت تاثیر قرار می دهد.
سرمایه اولیه یک شرکت همواره ثابت است و هرگونه تغییر در میزان آن درگرو مصوبه مجمع عمومی فوق العاده میباشد ازین رو برگزاری مجمع فوق العاده برای تصویب تغییرات سرمایه، به عنوان یک رویداد مالی مهم و قابل توجه می تواند بر روند قیمت سهام تاثیرگذار باشد که نتیجه مستقیم آن بر بازدهی سهام قابل مشاهده است.
پیشنهاد میشود براآشنایی بیشتر با مجمع عمومی فوق العاده ، اختیارات و نحوه برگزاری آن مقاله مجامع و صورت جلسات عمومی را مطالعه کنید
تغییر سرمایه شرکت
گاهی ممکن است یک شرکت در مقاطع زمانی مختلف برای تامین مالی جهت ادامه حیات و حفظ قدرت رقابتی خود با دیگر شرکت ها افزایش سرمایه را در دستورکار قرار دهد هنگامی که یک شرکت در بورس اوراق بهادار بخواهد سرمایه خود را افزایش دهد باید تعدادی سهام جدید منتشر کند.
همچنین ممکن است زیان های وارده به شرکت باعث گردد رو به کاهش سرمایه آورد ، کاهش سرمایه در حقیقت به معنای پایین آوردن سرمایه اسمی شرکت است.
دلایل کاهش سرمایه شرکت
کاهش سرمایه شرکت معمولا زمانی ضرورت پیدا می کند که شرکت در شرایط مطلوبی قرار ندارد و سهامداران تصمیم می گیرند که سرمایه شرکت را به مقدار متناسبی پایین بیاورند، ویا در شرکتی که سودده است ، ممکن است زیان های وارده باعث گردد شرکت قسمتی از سرمایه خود را از دست بدهد در این شرایط تا ضرر وارد شده جبران نشود تقسیم سود امکان پذیر نمیباشد در چنین شرایطی کاهش سرمایه اجباریست و سهامداران می توانند با کاهش سرمایه در صورت سود دهی شرکت سود را میان خود تقسیم کنند.
همچنین گاهی ممکن است برآورد شرکا از سرمایه مورد نیاز به هنگام ایجاد شرکت نادرست بوده و بیش از حد نیاز باشد و یا آنکه محدود نمودن فعالیت شرکت موجب رکود بخشی از سرمایه شرکت گردد. در این صورت شرکا میتوانند به صورت اختیاری سرمایه شرکت را تقلیل داده و به این ترتیب بخشی از آورده خود را مسترد داشته و به مصارف دیگری برسانند.
انواع کاهش سرمایه
همانطور که عنوان شد کاهش سرمایه میتواند بنا بر دلایل ،اجباری و یا اختیاری باشد قانون روش های کاهش سرمایه اجباری و اختیاری را تفکیک نموده است به طوریکه در کاهش سرمایه اجباری شرکت می تواند از طریق کاهش تعداد یا مبلغ اسمی سهام اقدام نماید اما کاهش اختیاری فقط از طریق کاهش بهای اسمی سهام صورت می پذیرد.
کاهش سرمایه اجباری
در صورتیکه زیان های وارده به قدری باشد که حداقل نیمی ازسرمایه شرکت از میان رفته باشد ، هیات مدیره مکلف است مجمع عمومی فوق العاده را برای تصمیمگیری درمورد انحلال و یا بقاء شرکت تشکیل دهد. درصورتیکه مجمع عمومی فوق العاده رأی به ادامه فعالیت شرکت بدهد می بایست در همان جلسه با رعایت مقرراتی که برای ثبت شرکت لازم است سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهند مشروط بر این که از میزان حداقلی که برای شرکت های سهامی تعیین شده کمتر نباشد.
در کاهش سرمایه اجباری دو روش وجود دارد. این دو روش عبارت اند از:
کاهش مبلغ اسمی سهام: در این حالت برای مثال اگر ارزش هر سهام یک میلیون ریال باشد، می توان آن را به صد هزار ریال یا کمتر کاهش داد.
کاهش تعداد سهام: در این روش اگر شرکت 100 سهم 10.000 ریالی داشته باشد می تواند آن را به 10 سهم 10.000 ریالی تبدیل کند.
چنانچه هیات مدیره مجمع را تشکیل ندهد یا این که مجمع نتواند بر اساس مقررات قانونی تشکیل شود افراد ذینفع می توانند از دادگاه انحلال شرکت را خواستار شوند. منظور از ذینفع تمامی افرادی است شامل مشتری ها، مدیران و سهامداران. هر کدام از افراد گفته شده می توانند از دادگاه انحلال شرکت را خواستار شوند. برای چنین درخواستی باید مدارکی به دادگاه ارائه گردد که نشان دهد حداقل نیمی از سرمایه شرکت از بین رفته است.
کاهش سرمایه به معنی نابودی شرکت و یا اتمام فعالیت آن نیست ،بلکه در واقع هدف از کاهش سرمایه اجباری این است که به سهامداران و طلبکاران شرکت از وضعیت شرکت ومیزان سرمایه و نیز عملکرد آن مطلع شوند.
کاهش سرمایه اختیاری
مجمع عمومی فوق العاده تنها مرجعی است که صلاحیت این را دارد در مورد کاهش سرمایه شرکت تصمیم گیری کند. هیات مدیره پیشنهاد خود را درخصوص کاهش سرمایه در مجمع عمومی مطرح می کند واین مجمع در خصوص کاهش سرمایه تصمیم گیری می نماید، تصمیمات مجمع عمومی فوق العاده در خصوص کاهش سرمایه توسط هیات مدیره اجرا خواهد شد .
در قانون تجارت تنها راه کاهش سرمایه اختیاری را از طریق کاهش بهای اسمی سهام نام برده است.
در زمان کاهش سرمایه اختیاری شرکت ، هیئت مدیره شرکت موظف است پیش از اقدام به کاهش سرمایه، تصمیم مجمع را در خصوص کاهش سرمایه شرکت حداکثر طی مدت یک ماه در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به تصمیمات شرکت در آن درج می شود، آگهی کند. طلبکاران یا دارندگان اوراق قرضه ظرف مدت ۲ ماه از تاریخ انتشار آخرین آگهی، می توانند اعتراض خود را در مورد کاهش سرمایه شرکت، به دادگاه ارائه نمایند.
چنانچه ظرف ۲ ماه اعتراضی در مورد کاهش سرمایه شرکت، به دادگاه ارائه گردد و دادگاه اعتراض را موجه بداند، در این صورت به شرکت اخطار می کند که برای پرداخت طلب موجل در موعد مقرر، تامین و ضمانت کافی انجام دهد. این در حالی است که چنانچه این تامین را نزد دادگاه قرار ندهد، طلب موجل طلبکار به طلب حال تبدیل شده و دادگاه حکم به پرداخت آن می دهد.
مواردی که در کاهش سرمایه اختیاری باید در نظر داشت
- حق و حقوق سهامداران باید به صورت مساوی تقسیم شود.
- هنگامی که مجمع عمومی تشکیل می شود، صورتجلسه کاهش سرمایه را باید تا حداکثر 45 روز بعد ارائه نمایید.
- هنگامی که کاهش سرمایه انجام شد باید این مورد را از طریق روزنامه های کثیر الانتشار آگهی کنید و حداقل یک ماه باید از تاریخ چاپ این آگهی بگذرد.
- طلبکاران در صورتی که قبل از کاهش سرمایه از شما طلبکار بوده اند می توانند نسبت به کاهش سرمایه اعتراض کنند.
- دادگاه مربوطه باید اجرای حکم کاهش سرمایه را تایید کند.